Over schoon sterven

Wat ontbreekt is echte aandacht, ook al weten we allemaal dat het leven eindig is en we dus allemaal op een dag zullen sterven.

We leven in een van de beste landen ter wereld als het op gezondheidszorg aankomt en dat geldt zeker ook voor mijn vakgebied, het levenseinde: België is een pionier en koploper als het over palliatieve zorg gaat bijvoorbeeld. Medisch gezien is er dus wel degelijk aandacht voor sterven, de dood.

Menselijk gezien is er ondersteuning voor de patiënten en hun familie, bv. in het kader van palliatieve zorg, naast de verschillende vormen van thuishulp e.a.

Rouw

De laatste jaren is er ook een toenemende aandacht voor rouw. Door de coronacrisis is een en ander op dit vlak in een stroomversnelling geraakt.

Al vind ik zelf wel dat de dood te veel wordt overgelaten aan de medische wereld en begrafenisondernemers. Vroeger was het normaal dat mensen thuis stierven, nu is dat meer uitzondering dan regel. Ik denk dat er nog te vaak beslissingen worden genomen om het leven te verlengen (we mogen bijna niet meer sterven), zonder dat de vraag wordt gesteld of er nog kwaliteit van leven is. Een evolutie die ertoe heeft geleid dat we vervreemd zijn geraakt van de dood…

Echte aandacht ontbreekt

Maar wat ik bedoel als ik zeg dat echte aandacht ontbreekt, is dat er niet of amper gesproken wordt over het sterven zelf: wat betekent dat, sterven? Hoe verloopt het stervensproces?

Verpleegkundigen leren erover en worden er in de praktijk mee geconfronteerd, al geldt dat niet voor iedereen. Verpleegkundigen die tijdens de lockdown moesten invallen op andere afdelingen omwille van Covid-19 en ineens met overlijdens geconfronteerd werden, zijn zwaar onder de indruk geweest bijvoorbeeld.

Maar de grote groep – wij met z’n allen dus – spreekt amper over sterven en de dood. Doordat we alles overlaten en uitbesteden aan de medische wereld en begrafenisondernemers hoeven we dat ook minder te doen. Onze troost is dat ‘de dokters alles gedaan hebben wat ze konden doen’. Hopen we zo ons minder bezwaard, of zelfs schuldig, te voelen? Maakt dat het afscheid gemakkelijker?  

Vroeg of laat worden we allemaal met het overlijden van een dierbare geconfronteerd.

Wat doet dat met ons? Iedereen zoekt handvatten, gaat er op zijn eigen manier mee om. We worden geconfronteerd met onze eigen sterfelijkheid, waardoor er iets wordt getriggerd in onszelf. Wat doen we als we die moeilijke emoties ervaren? Daar is dus weinig tot geen aandacht voor.